Cmentarz żydowski w miejscowości Loštice

Czy wiesz, że w Lošticach, niedaleko Ołomuńca, znajduje się cmentarz żydowski? W miejscu tym szczególną uwagę przykują nagrobki pochodzące z końca XVII wieku, z którymi wiąże się   niemało historii. Odkryj ten tajemniczy punkt na mapie Republiki Czeskiej.

Cmentarz został założony w 1554 roku. Na powierzchni sześciu i pół tysiąca metrów kwadratowych mieści się prawie sześćset pięćdziesiąt nagrobków udekorowanych reliefami. Najstarsze płyty kamienne, zwane stelami, pochodzą z lat 80. XVII wieku – są to jednopionowe płyty nagrobne, wykonane z piaskowca. Ich szczególną cechą jest prostota wyglądu. Ponadto na ich powierzchni znajdują się dłuższe teksty hebrajskie oraz płaskorzeźby odnoszące się do symboli religijnych oraz życia i zasług zmarłych. Nowsze nagrobki, te od połowy XIX wieku, są bardziej zdobione. Znajduje się na nich mniejsza liczba symboli oraz krótsze inskrypcje, często dwujęzyczne, zapisane w języku hebrajskim i niemieckim. Pod koniec XIX wieku z płyt nagrobnych zaczynają znikać tradycyjne symbole religijne, napisy pojawiające się na płytach coraz rzadziej funkcjonują w języku hebrajskim, zaczyna bowiem dominować niemiecki. Zmienia się wygląd nagrobków, które coraz częściej są wyższe oraz bardziej skomplikowane, bo i składają się one z kilku części. Kształty tego typu płyt przypominają obeliski na cmentarzach chrześcijańskich. Ponadto często wykonane są one z czarnego granitu i marmuru, przez co łatwo je rozpoznać. Zmiana ta związana jest z ogólnym dążeniem ówczesnych gmin żydowskich do zintegrowania się ze społecznością chrześcijańską oraz jej kulturą i tradycjami.

Najstarsze nagrobki znajdują się w górnym rogu cmentarza, w miejscu pierwotnej bramy wejściowej. Przechodząc przez aktualnie funkcjonujące wejście, skierować trzeba się na prawo. Część ta nazywana jest koheńską.

Jednym z bardziej znaczących nagrobków jest tzw. tumba. Na terenie cmentarza można znaleźć tylko jednen grobowiec tego typu, wyglądający niczym sarkofag. Czy uda ci się go odnaleźć? Podpowiemy, że mieści się on przy zachodniej ścianie, a pod jego płytą spoczywa czczony rabin, Aaron Mojżesz Neuda z Loštic. Drugi nagrobek po prawej stronie od tumby jest miejscem spoczynku jego syna, Abrahama Neudy, jednego z pierwszych innowacyjnych rabinów na Morawach, pisarza i uczonego. Żoną Abrahama była pisarka Fanny Neuda, która w swoich czasach dokonała rzeczy iście nowatorskich. Jej książka, Godziny nabożeństwa (cz. Hodiny zbožnosti), napisana po niemiecku przez Żydówkę dla Żydówek, była pierwszą tego typu w historii. Do tamtego momentu historii kobiety korzystały z modlitewników pisanych wyłącznie przez mężczyzn, a ci nie potrafili uchwycić i zrozumieć potrzeb i uczuć żeńskiej części czytelniczek. Fanny Neuda w książce opisała swoje doświadczenia córki, żony i matki.

Na miejscowym cmentarzu dokonywano pochówków jeszcze w trakcie II wojny światowej. Ostatni z nich odbył się w maju 1942 roku, na kilka dni przed deportacją  mieszkańców o tożsamości żydowskiej do obozów koncentracyjnych. Ostatnim pochowanym na cmentarzu był Ignac Schimerl. Za życia mieszkał on u swojego teścia, Ottona Löfa, właściciela sklepu na placu loštickim, gdzie po dziś stoi Kawiarnia u Liski Bystrouszki.

Cmentarz jest ogólnodostępny. Znajduje się na końcu ulicy Olomoucká, przy starej drodze do Palonína (obecnie ulica Vejmoly).

W okolicy można zatrzymać się w słynnej "Cukierni Serków. Polecamy odwiedzić również Muzeum Serków Ołomunieckich w Lošticach.